بررسی و ارزیابی کاربری اراضی بافت فرسوده شهری (نمونه موردی؛ محله ستارخان شهر خرم آباد)

دسترسی عادلانه به زمین و استفاده بهینه از آن یکی از مؤلفه های اساسی در توسعه پایدار و عدالت اجتماعی است. امروزه مفهوم زمین و فضاهای شهری هم به لحاظ طبیعی و کالبدی و هم به لحاظ اقتصادی– اجتماعی تغییر کیفی پیدا کرده و در نتیجه ابعاد و اهداف کاربری اراضی شهری نیز بسیار وسیع و غنی تر شده است. بدیهی است استفاده از زمین و فضا به عنوان یک منبع عمومی، حیاتی و ثروت همگانی، بخصوص در شهرهایی که با مشکل زمین مواجه هستند باید تحت برنامه ریزی اصولی انجام پذیرد. در سال های اخیر رشد بی رویه و شتابان شهرها، مشکلات شهری بسیاری ایجاد نموده است. یکی از این مشکلات قابل توجه در شهرها وجود بافت های فرسوده می باشد که خود منشأ بسیاری از مشکلات شهری از جمله مسائل اقتصادی- اجتماعی، کالبدی- فیزیکی، زیست محیطی و امنیتی می باشد که همه ی این ها زمینه ناپایداری را در شهرها فراهم کرده است. تحقیق حاضر با هدف بررسی و تحلیل کاربری اراضی یکی از محلات فرسوده و تقریباً قدیمی شهر خرم آباد به نام ستارخان با استفاده از روش مطالعه تحلیلی و توصیفی و با نوع پژوهش کاربردی- توسعه ای انجام گرفته است. شهر خرم آباد به لحاظ مقر خاص جغرافیایی اش که به صورت تقریباً دره ای و به شکل کاسه ای در میان کوهها احاطه شده با مشکل محدودیت توسعه فیزیکی شهر و همچنین کمبود زمین مواجه می باشد، علاوه بر این معضل یکی دیگر از مشکلاتی که شهر با آن مواجه است وجود بیش از 258 هتکار زمین در قالب 28 محله فرسوده است؛ که با در نظر گرفتن موارد فوق، شهر خرم آباد بررسی علمی و برنامه ریزی دقیق و مناسبی جهت کاربری اراضی اش می طلبد. یافته های پژوهش نشان می دهد، کاربری اراضی محدوده مورد مطالعه از استانداردهای کاربری های شهری فاصله داشته و جوابگوی نیاز ساکنان در شرایط فعلی نمی باشد و اینکه نابسامانی در کاربری زمین این محدوده با توجه به فرسوده بودن آن موجب عدم آسایش شهروندان شده است. این محله از نظر ترکیب و توزیع کاربری ها دستخوش عدم تعادل و ناهماهنگی می باشد. نتایج حاصل از ارزیابی کیفی با استفاده از ماتریس سازگاری نشان می دهد که برخی کاربریها مثل: مسکونی، مذهبی، مهد کودک و کودکستان، تجاری محله ای و روزانه؛ سازگاریشان با کاربری های دیگر بیشتر است. در ماتریس مطلوبیت می بینیم واحدهای مسکونی تک خانواری و مسیرهای پیاده و دوچرخه نسبت به محل استقرارشان مطلوبیت بالایی را نشان می دهند. در ماتریس ظرفیت؛ مهد کودک و کودکستان از آنجایی که در سطح واحد همسایگی به ارائه خدمات می پردازند نسبت به محله بی تفاوت هستند، دبیرستان در محدوده ی ناحیه خدمات دهی می کند و نسبت به محله و واحد همسایگی نامتناسب است و مسجد که از قدیم الایام یکی از عناصر اصلی محله بوده نسبت به آن کاملاً متناسب است.